Lightning Network, Bitcoin'in üzerine inşa edilmiş bir ölçeklenebilirlik çözümüdür ve kullanıcıların minimum işlem ücretleriyle hızlı bir şekilde ve küçük miktarlarda Bitcoin göndermesine ve almasına olanak tanır. Basit bir ifadeyle Lightning Network, Bitcoin ağı için ikinci katman çözümü olarak çalışır.
Lightning Network, işlem sürecini zincir dışında gerçekleştirir ve yalnızca nihai işlem sonucu blok zincirinde onaylanır. Bu özellik, Bitcoin ağının işlem verimliliğini artırarak kullanıcıların ödemelerini daha düşük maliyetlerle ve daha yüksek hızlarda tamamlamalarını sağlar.
Bitcoin'in yerel ağı saniyede yalnızca 7 işlem gerçekleştirebilirken, günlük elektronik ödeme sistemleri saniyede on binlerce işlem gerçekleştirebilmektedir. Bu da Bitcoin'in yerel ağında yetersiz bir ödeme deneyimine yol açmaktadır. Öte yandan Lightning Network, işlemleri zincir dışında gerçekleştirir ve nihai sonuçları blok zincirinde onaylayarak işlem hızını önemli ölçüde artırır.
Bitcoin işlem ücretleri rekabetçi bir teklif modelini takip eder. Kullanıcılar her işlem için belirli bir ücret ödemek zorundadır ve madenciler teklif edilen ücretlere göre işlemlere öncelik verir ve bunları işler. Daha yüksek ücrete sahip işlemler öncelikli olurken, daha düşük ücrete sahip olanlar daha sonra işlenir. Bu durum, Bitcoin ağındaki sıkışık dönemlerde, kullanıcıların işlemlerinin zamanında gerçekleştirilmesi için daha yüksek ücretler ödemeleri gerekebileceği anlamına gelir. Geçmişte, Bitcoin ağındaki ortalama işlem ücretleri 60$'a kadar ulaşmıştı ve bu yıl, BRC-20 tokenlerinin popülaritesi nedeniyle, ortalama ücretler kısa bir süre için 30$'ı aştı.
Bitcoin'in yerel ağındaki yavaş işlem hızı ve yüksek işlem ücretleri nedeniyle, günlük ödemeler için Bitcoin kullanımı uygun maliyetli değildir. Ancak, Lightning Network bu paradigmayı değiştirdi. Lightning Network üzerinde 100$'lık bir işlemin işlem ücreti 1 cent'i geçmeyecek, bu da işlem maliyetlerini büyük ölçüde azaltacak ve Bitcoin'i günlük ödemeler için cazip bir seçenek haline getirecektir.
Günlük ödemeler genellikle küçük ve sık işlemler içerir. Geçtiğimiz üç ay boyunca Bitcoin ağındaki ortalama işlem ücreti 2 dolar civarında seyretti. İşlem ücretlerinin maliyeti satın aldığınız ürünün fiyatını aştığında, Bitcoin ödeme için pratik olmayan bir seçenek hâline gelir.
Lightning Network, işlem ücretlerini önemli ölçüde azaltarak işlem ücretlerinin alışverişlerinizin fiyatı üzerindeki etkisini ihmal edilebilir düzeye indirir. Bu durum, işlemlerde Bitcoin kullanma eşiğini düşürür.
Lightning Network, kullanıcıların Lightning Network'ü oluşturmak için eşler arası ödeme kanallarının kurduğu ödeme kanalları aracılığıyla çalışır.
İşlemleri gerçekleştirmek için, her iki taraf da ilk işlemden çoklu imza adresine varlık göndererek kendi aralarında bir ödeme kanalı kurar. Bu çoklu imza adresi, her iki tarafın özel anahtarları kullanılarak yönetilir ve yeni işlemler oluşturmak için imzalarını gerektirir.
Bu çoklu imza cüzdanı, varlıkların kopya kayıtları olarak işlev görür. Her iki taraf tarafından oluşturulan işlemler bu kopyaya kaydedilir. Kanal kapatıldığında, kopyaya kaydedilen sonuçlar nihai ödeme için blok zincirinde yayınlanır ve kalan bakiye blok zincirine kaydedilir.
Bu durumu basit bir örnekle açıklayalım:
A ve B, Lightning Network aracılığıyla işlem yapmak istiyor olsun. Bunu yapmak için öncelikle bir ödeme kanalı oluşturmaları ve bu ödeme kanalı için cüzdanda varlık depolamaları gerekir. Cüzdan, hem A hem de B'nin özel anahtarları kullanılarak ortaklaşa yönetilir ve yalnızca her iki tarafın da onayıyla açılabilir.
Daha önce de belirtildiği gibi, çoklu imza cüzdanı varlıkların kopya kayıtları olarak işlev görür. A ve B arasındaki işlem kayıtları bu kopyada saklanır. A ve B artık işlem yapmadığında ve aralarındaki ödeme kanalını kapatmayı seçtiğinde, A ve B arasındaki nihai işlem sonucu, onay için Bitcoin ağına geri gönderilir.
Şimdi, yeni bir katılımcı olan C'yi ekleyerek çok daha karmaşık bir senaryo ortaya koyalım.
A ve B, Lightning Network üzerinden işlem yapmak istiyor ancak bu durumda aralarında Lightning Network kurulmamış olsun. Bununla birlikte, C'nin hem A hem de B ile ayrı ödeme kanalları bulunmaktadır.
Bu durumda, A ve B işlemlerini A'dan C'ye ve daha sonra C'den B'ye yönlendirebilir ve C bir aracı olarak hareket eder. A ve B doğrudan işlem yapamazken, C, A ve B'nin kendi aralarında yeni bir ödeme kanalı kurma ihtiyacını ortadan kaldırır.
İşlem nihayetinde A ve B arasında gerçekleşir, ancak C'nin yardımıyla gerçekleşir ve C'nin A ve B arasındaki işlemi gerçekleştirmek için belirli bir yönlendirme ücreti belirlemesine ve tahsil etmesine olanak tanır.
4.1 Giriş Maliyetleri: Lightning Network'e girişin maliyetleri vardır ve bu da Lightning Network'e varlık transferi sürecini görece pahalı hâle getirmektedir.
4.2 Likidite Sorunları: Karşı tarafınızın kanalda bakiyesi bulunmuyorsa, ödeme alamaz veya yapamazsınız. Özel Lightning Network hizmeti sağlayıcıları artık bu likidite sorununu ele alsa da, bu durum potansiyel merkezileştirme sorunlarına yol açmaktadır.
4.3 Bilgisayar Korsanlarına Karşı Güvenlik Açığı: Ödeme kanalları, cüzdanlar ve uygulama programlama arayüzlerinin (API'ler) tümü bilgisayar korsanlığı saldırılarına açıktır.
Mevcut eksikliklerine rağmen Lightning Network hızla gelişmeye devam etmektedir. Şu an itibariyle 16.000'in üzerinde Lightning Network düğümü bulunmaktadır. Bu ağın tanıtımı ve yaygınlaştırılması ödemelere ve sosyal alanlara önemli katkılarda bulunmuştur.
Damus sosyal projesi, Lightning Network ödeme ve bahşiş özelliklerini destekliyor. Dijital ödeme platformu Strike, Shopify, Blackhawk Network ve NCR ile iş birliği yaparak, müşterilerin kripto para birimleriyle ödeme yaptıktan sonra satıcıların hızlı bir şekilde USD almasını sağlayan bir Bitcoin ödeme sistemi kurdu. El Salvador'un Bitcoin'i yasal ödeme aracı olarak tanımasının ardından, Lightning Network'ün ülke içinde kullanımı teşvik edildi.
Lightning Network'ün ortaya çıkışı, Bitcoin'in günlük ödemeler için etkinleştirilmesine yönelik önemli bir adımı temsil etmektedir. Mevcut sorunlar, Lightning Network'ü daha da geliştirmek için Bitcoin topluluğu geliştiricileri tarafından aktif olarak ele alınmaktadır.
Sonuç olarak, ikinci katman ağlardan bahsettiğimizde, genellikle Ethereum'daki Katman 2 ağlarına değiniyoruz. Ethereum Katman 2 ağları hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, "Tek Bir Kolay Örnekle Ethereum Katman 2 Nedir" başlıklı içeriğimize göz atabilirsiniz.