Gaz, Ethereum protokolünde bir ölçü birimidir. Ethereum blok zincirinde belirli işlemleri yürütmek için gereken hesaplama ve depolama kaynaklarını ölçer. Basit bir ifadeyle, "gaz" kelimesinin gerçek anlamına bağlı olarak, yolda giden her arabanın sürekli olarak benzin tüketmesi gibi, Ethereum ve diğer akıllı sözleşme platformları gibi platformlarda da her işlem gaz tüketir. Gaz miktarı, blok zinciri ağı içinde belirli bir işlemi gerçekleştirmek için gereken maliyeti temsil eder ve sonunda ücret olarak madencilere ödenir. Bu nedenle, genellikle madenci ücreti olarak adlandırılır.
Gaz mekanizması, ödemeler yoluyla ağın ekosistemini teşvik ederken, ağın çok sayıda gereksiz işlem tarafından tıkanmasını da etkili bir şekilde önler. Ancak, Bitcoin'den farklı olarak, akıllı sözleşme platformlarında, işlemin başarısına bakılmaksızın, belirli bir miktar gaz ücreti ödenmesi gerekir. Bunun nedeni, başarısızlık durumunda bile madencilerin işlem hesaplamasını doğrulamak için kaynak harcamış olmasıdır.
Gaz, Ethereum'un çok önemli bir bileşenidir ve ikili bir amaca hizmet eder: Ethereum'un değişken fiyatı ve madenci ödülleri için bir tampon olarak ve hizmet reddi saldırılarına karşı önleyici bir tedbir olarak. Kazara veya kötü niyetli sonsuz döngüleri ve ağ içindeki diğer hesaplama kayıplarını önlemek için, her işlemin yaratıcılarının, işlem gerçekleştirirken harcamak istedikleri hesaplama gücünü gösteren bir limit belirlemeleri gerekir. Gaz sistemi, tükettikleri hesaplama gücü, bant genişliği ve depolama kaynaklarının maliyetini üstlenmeleri gerektiğinden, saldırganları spam işlemler göndermekten caydırmaya yardımcı olur.
Gaz ücretlerinin nasıl hesaplanacağını incelemeden önce, bir işlemdeki iki kavramı anlamamız gerekir: gaz fiyatı ve gaz limiti.
Gaz fiyatı, işlemi başlatanın ödemek istediği gaz miktarını belirlemesine olanak tanır. Daha yüksek bir gaz fiyatı işlemin daha hızlı onaylanmasına yardımcı olurken, daha düşük bir gaz fiyatı daha yavaş bir onay sürecine neden olur. Bir blokta fazladan yer varsa, bu tür gaz fiyatlarına sahip işlemler yine de madenciler tarafından paketlenebilir ve blok zincirine eklenebilir. Ethereum protokolünün kendisi ücretsiz işlemleri yasaklamaz. Ethereum'un geçmiş bloklarında başarılı ücretsiz işlemlerin örnekleri olmuştur.
Gaz limiti, işlemi başlatan kişinin işlemi tamamlamak için ödemeye razı olduğu maksimum gaz miktarını belirtir.
Ethereum'da gaz ödemesi ETH kullanılarak yapılır ve birim fiyatı gwei ile ölçülür. 1 gwei, 0,000000001 ETH'ye eşittir.
Ethereum Londra yükseltmesinden önce, gaz ücreti hesaplama formülü şu şekildeydi:
Gaz = Gaz Limiti * Gaz Fiyatı
Carberk'in Rıza'ya 1 ETH göndermesi gerektiğini varsayalım. Mevcut gaz limiti 21.000 birimdir ve gaz fiyatı 200 gwei'dir. Bu durumda gaz ücreti şöyle olur: 21.000 * 200 = 4.200.000 gwei, bu da 0,0042 ETH'ye karşılık gelir. Başka bir deyişle, transfer yapılırken Canberk'in hesabından, 1 ETH Rıza'ya ve 0,0042 ETH madenci ücreti olmak üzere toplam 1,0042 ETH çekilir.
Ağustos 2020'de, Ethereum Londra yükseltmesi ve EIP-1559'un piyasaya sürülmesiyle, gaz fiyatlarında daha yumuşak ve daha öngörülebilir dalgalanmalar yaratmak için gaz hesaplama formülü düzenlenmiştir:
Gaz = Gaz Limiti * (Temel Gaz Fiyatı + Öncelik Ücreti)
Temel gaz fiyatı, mevcut blok alanı kullanım taleplerine göre hesaplanır ve harcama üzerine yakılır. Kullanıcılar ayrıca ağ tıkanıklığı sırasında işlemlerinin hızlı bir şekilde işlenmesini sağlamak için bir öncelik ücreti (genellikle üçüncü taraf cüzdanlar tarafından otomatik olarak ayarlanır) belirleyebilir.
Şimdi, Canberk'in Rıza'ya tekrar 1 ETH gönderdiğini varsayalım. Gaz limitinin 21.000 birim olduğu varsayıldığında, temel ücret 100 gwei olarak fiyatlandırılır ve Canberk öncelik ücreti olarak ek 10 gwei öder. Bu durumda gaz ücreti şöyle olur: 21.000 * (100 + 10) = 2.310.000 gwei, yani 0,00231 ETH. Böylece, Canberk'in hesabından, 1 ETH Rıza'ya, 0,00021 ETH madenci ücreti ve 0,0021 öncelik ücreti olmak üzere 1,00231 ETH çekilir.
Ethereum'daki herhangi bir işlemde gaz ücretlerinin ödenmesini gerekir, ancak her bloktaki alan sınırlıdır. Dapp işlevselliği daha karmaşık hale geldikçe ve akıllı sözleşmelerde yürütülen işlemlerin sayısı arttıkça, her işlem sınırlı boyuta sahip olan bloklarda daha fazla yer kaplar. Yüksek talep nedeniyle, kullanıcılar diğer kullanıcıların işlemlerini geçmeye çalışarak daha yüksek ücretler sağlamalıdır. Ücret ne kadar yüksek olursa, işlemin bir sonraki bloğa dahil edilme olasılığı da o kadar artar.
Ethereum için ölçeklenebilirlik yükseltmeleri, nihayetinde gaz maliyeti sorunlarının bazılarını ele almalı ve platformun kapsamlı ölçeklenebilirlik için saniyede binlerce işlemi işlemesini sağlamalıdır.
Katman 2 ölçeklendirme, Gaz maliyetlerini, kullanıcı deneyimini ve ölçeklenebilirliği önemli ölçüde optimize edebilecek önemli bir girişimdir.
Madenci ücretlerindeki artış bir ölçüde zincirdeki faaliyeti yansıtmaktadır ve zincirdeki faaliyetin artması ağ gelişimi ve piyasa değerlemesi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Bununla birlikte, mevcut yüksek ücretler kullanıcı deneyimini önemli ölçüde etkilemekte ve acil çözüm gerektirmektedir.